Payam Pasebani – De recentelijke uitspraak van de Rechtbank Haarlem is op zijn minst opmerkelijk te noemen. De rechter bepaalde dat het te koop aanbieden en ‘verkopen’ van boeken, die de verkoper niet bezit, niet als oplichting is aan te merken.
Marktplaats.nl is een van de bekendste online platvormen waar vraag en aanbod samenkomen. Een man die zich onlangs voor deed als verkoper van boeken belazerde zeker 21 mensen. Geïnteresseerde kopers maakten bedragen over naar de man, variërend van 20 euro tot 55 euro, maar vingen bot. Hoewel dit gedrag civielrechtelijk is te bestempelen als moedwillige wanprestatie, betekent dit echter in strafrechtelijke zin nog niet dat verdachte zich heeft schuldig gemaakt aan oplichting.
De Rechtbank is van oordeel dat niet elke vorm van bewust oneerlijk zaken doen het strafbaar gestelde misdrijf ‘oplichting’ oplevert conform artikel 326 van het Wetboek van Strafrecht. Volgens de rechter geldt dat ook wanneer kan worden bewezen dat men is benadeeld door een persoon die niet van plan was zijn verplichting na te komen en die zich in strijd met de waarheid heeft voorgedaan als een bonafide verkoper. Die enkele omstandigheid zou immers onvoldoende zijn volgens vaste rechtspraak om ‘het aannemen van een valse hoedanigheid in de zin van artikel 326 Sr’ op te leveren (zie o.m. HR 15 december 1998, LJN ZD1177).
Wat is oplichting?
Men spreekt van oplichting in de strafrechtelijke zin indien de oplichter een valse hoedanigheid aanneemt. In het voornoemde geval was daar geen sprake van omdat de verdachte steeds zijn eigen naam of de naam van zijn vriendin gebruikte. Daarnaast stelde de man zijn eigen rekeningnummer of de rekeningnummer van zijn vriendin ter beschikking aan de kopers om de overeengekomen koopsom naar over te maken. Van een valse hoedanigheid was daarom geen sprake.
De man verklaarde ter terechtzitting dat hij de boeken die hij te koop aanbood niet bezat, deze dus evenmin kon leveren en dat ook helemaal niet van plan was geweest. Het door de gedupeerden betaalde geld had hij geïncasseerd en daar had hij het bij gelaten. Civielrechtelijk levert dit moedwillige wanprestatie op. Via een civiele rechtszaak kunnen de gedupeerden hun geld terug vorderen.
Deze manier van handelen betekent echter strafrechtelijk gezien dus niet dat de pseudoverkoper zich schuldig heeft gemaakt aan oplichting. De man werd vrijgesproken.
Bron: Rechtbank Haarlem, 29 april 2013, LJN BZ9266
